dr Paul Sacher (1997)


dr Paul Sacher (1997)Służba muzyce – służba nie jako sumiennie wykonywany obowiązek, ale jako przejaw miłości i oddania. Ten głęboko emocjonalny stosunek do muzyki wyznaczył cała wspaniałą drogę życiową i artystyczną Paula Sachera. “Sztuka wymaga namiętności” – mawiał i ta namiętna pasja ożywiała i przepajała wszystkie jego działania, nadawała im dynamizm i rozmach.  Nie jest kompozytorem, ale na równi z kompozytorami, których był i pozostał najwierniejszym przyjacielem, jest artystą i człowiekiem twórczym; to wszystko, co zdziałał, zorganizował i zainspirował, zapisało się piękna i trwałą kartą w dziejach muzyki XX wieku.

Paul Sacher urodził się w roku 1906 w Bazylei – mieście o bogatych, sięgających średniowiecza tradycjach muzycznych i tam studiował: na Uniwersytecie – muzykologię i w Konserwatorium – dyrygenturę. W roku 1926 założył Bazylejską Orkiestrę Kameralną. Od początku swej działalności dyrygenckiej realizował śmiałą i oryginalną koncepcję repertuarową, później konsekwentnie utrzymywaną i rozwijaną. Zasadzała się ona na prawie całkowitej eliminacji wszechwładnej muzyki XIX wieku i zwróceniu się z jednej strony ku temu, co zostało zapomniane i usunięte w cień, z drugiej zaś na położeniu specjalnego nacisku na twórczość współczesną, reprezentowaną dziesiątkami nazwisk kompozytorów od Strawińskiego do Lutosławskiego. Nigdy nie dążył do specjalizacji, uważając, że zamknięcie się w sferze jednej epoki czy jednego stylu ogranicza wrażliwość – zarówno artysty, jak i odbiorców – i nieuchronnie prowadzi do zawężenia horyzontów.

Tournées koncertowe prowadziły go światowym szlakiem do Wielkiej Brytanii, Kanady, Japonii, Australii; jako dyrygent występował regularnie w najważniejszych centrach muzycznych Europy oraz na festiwalach, m.in. Aix-en-Provence, Edynburgu, Luzernie i Wiedniu. Wśród solistów, którym towarzyszył, znajdują się takie historyczne nazwiska jak Pablo Casals, Dinu Lipati, Mścisław Rostropowicz.

Osobny rozdział w bogatym życiorysie, ale ściśle powiązany z działalnością dyrygencką to: “Paul Sacher – Wielki Mecenas”. Dla kompozytorów współczesnych jedyny w swoim rodzaju. Korzystając ze znacznych możliwości finansowych, jakie dawały mu koligacje rodzinne, zamawiał dziesiątki utworów, dziesiątkom innym zapewniał pierwsze wykonanie. Nie był Sacher rzecznikiem jakiegoś wybranego nurtu muzyki współczesnej i niczego a priori nie odrzucał. W swoich wyborach kierował się różnymi względami: intuicją, trzeźwym osądem, ale także osobistą sympatią, niekiedy słuchał podszeptów “ducha czasu” – wszystko to sprawiło, że bukiet Sacherowskich partytur jest wyjątkowo barwny.

Należą do nich utwory: B. Bartoka (Muzyka na instrumenty strunowe, perkusję i czelestę; Sonata na dwa fortepiany i perkusję; Divertimento na orkiestrę smyczkową; V Kwartet smyczkowy), I. Stawińskiego (Concerto in D; A Sermon, a Narrative and a Prayer), Ar. Honeggera (La Danse des Morts; Joanna d’Arc na stosie; Kantata Bożonarodzeniowa); P. Hindemitha (Symfonia “Die Harmonie der Welt”), R. Straussa (Metamorfozy na 23 instrumenty smyczkowe), F. Martina (Petite Symphonie Concertante), W. Lutosławskiego(Koncert podwójny na obój, harfę i orkiestrę, Łańcuch 2 na skrzypce i orkiestrę), a także utwory B. Brittena, E. Cartera, E. Kreneka, B. Martinu, A. Caselli, G. Petrassiego, J. Iberta, H. Ditilleux, C. Becka, W. Burkhardta, H.W. Henze, W. Rihma.

W roku 1973 powstała Fundacja Sachera. Celem jej miało być zgromadzenie i zachowanie tego, co w ciągu dziesięcioleci zebrało się jako “produkt uboczny” działalności dyrygenckiej P. Sachera: partytury, książki i dokumenty. Wkrótce zbiory zaczęły rozrastać się przez darowizny – spuścizny po wielkich kompozytorach przekazywane przez samych kompozytorów lub ich spadkobierców. Dzisiaj Fundacja Sachera jest instytucją o znaczeniu międzynarodowym; zbiory udostępnione są badaczom, fundowane specjalne stypendia na prace naukowe, organizowane wystawy zbiorów. Fundacja stanowi kontynuację wieloletniej działalności na rzecz muzyki naszych czasów i już dziś jej trwałym pomnikiem.